Zor ekologikoa: energia, transnazionalak eta aldaketa klimatikoa.
Bilbon, urriaren 25 eta 26an
Ekonomia Fakultatea (UPV - EHU), Sarriko, Bilbo (Euskal Herria)Ekologistak Martxan taldeak konferentzia hau antolatu du azken urteotan jorratzen aritu garen gaia, Zor Ekologikoarena, aztertzeko. Gaia hemen eta munduan zehar gizarte eta ingurumen egoera ulertzeko eta bizi garen gizartearen eraginaren ikuspegi argia izateko funtsezkoa dugu. Hau da, teknologia emaitzez, ongizateaz, mugikortasun aukerez arro dagoen industria-ondorengo gizarte honetan, beti trukezko benetako prezioa ezkutatzen dela. Gure inguruko kutsaduraz eta ingurumen eraginaz aparte, sistema giza-ekonomiko honek bere funtzionamendurako, ekoizpenerako, eta baita gure kontsumo eta ongizaterako ere, beharrezkoak diren baliabideen jatorrizko herrietan eta nazioetan eragin ikaragarria dauka. Gure gizarteak energia ekoizteko sekulako baliabide kantitatea behar du, batez ere erregai fosiletan oinarritzen delako. Gure kasuan, horrelako baliabiderik ez daukan zonalde bat denez gero, besteen beharra ezinbestekoa dugu. Hala ere, egungo egoera ekonomiko globalean, kasu gehienetan honek inpaktuak eta prezioak inposatzea suposatzen du.
Nazio askok sortutako kanpo zorrak etsipen egoera bat suposatzen du, multinazionalen baldintzak onartzera behartuak baitaude. Aldi berean, (teorian) zor egoera hori gainditzeko, neurri ekonomiko batzuk onartu behar dituzte ezinbestean. Hauek suposatzen dute lan balditzetan erasoak, enpresen pribatizazioa, eta batez ere gizartearekiko inpaktu handiko eta ingurumenarekiko suntsigarriak diren proiektuak (urtegiak, errepideak, petrolio-bideak, e.a.) onartzea. Zorrak zor gehiago sortzen du, baina batez ere inpaktu handiagoa eragiten du. Berotze globala gehien bat nazio aberastuek sortu dute, baina bere ondorioek bereziki zordunei eragiten die, baliabideak ekoizteaz gain, haien erauzketaren, garraioaren eta ekoizpenaren inpaktuak jasan dituztenei. Hau dela eta, nazio zordunen ekologisten leloarekin bat egiten dugu: 'kanpo zorra' ez da bakarrik ezlegala baizik eta nazio horiek enpresen arduragabekeriaz ingurumen eraginengatik (askoren artean) zordunak direla. Zor hau haiei leporatzen zaiena baino askoz gehiago da. Horrela, 'Zor Ekologikoa-ren' kontzeptua sortu zen, ingurumen eta komunitate horiek zor horrengatik zordunak direla aldarrikatzeko.
Gure lanean energi arloan kokatu ditugu gure buruak. Gizarte industrial hau onartzen den oinarria dugu energia eta ezin ditugu bere eraginak ukatu. Petrolioak, gasak eta ikatzak, bai haien erauzketan bai haien ekoizpenean eta garraioan eta ondorengo konbustioan, eragin handiak ekartzen dituzte. Gure energia eta garraioa erabat erregai hauen menpean dira eta gure eguneroko bizitzak erabat hauen menpean dira, baina batez ere merkataritza eta industria ezinbestekoak dira. Gure bizimodua, gure kontsumismo, gure garraio dependentziaren inpaktua bertatik baina areago irizten da.
Nortzuk parte hartuko dute gai hauek guztiak jorratzeko?
Lehendabiziko aldiz, azken urteetan elkarrekin lan egin dugun eta bide-kideak izan diren adituek, akademikoek eta ekintzaileek gai honen hausnartze zabal bat egingo dute. Honetaz aparte, konferentzian ez dugu urruntasunean gertatzen diren gauzez eta egoerez arituko baizik, eta gure bizimoduarekin eta energia ereduarekin bat jarri nahi ditugu hauek gainditzeko alternatibak eta neurriak proposatzeko. Hala ere, helburu zabal honen eduki guztiak jorratu nahi ditugu eta horretarako beste herrialdetako partaidetza beharrezkoa da.
Esate baterako, Acción Ecológica – Ecuador-ko jendea izango dugu (Alexandra Almeida), beste erakunde batzuekin batera, kontzeptu honen aitzindarietakoak izan direla. Erakunde honek, joan den abuztuan, Latinoamerika eta Karibeko nazioen kanpo zorrari eta zorra ekologikoari buruzko konferentzia bat antolatu zuen. Haiek ere kontzeptu honetan oinarritutako Yasuni Parkea babesteko proiektu bat bultzatu dute. Belgikako VODO taldeak (Leida Rijnhout) belgikar zor ekologikoa aztertu du eta haien gobernu federalaren konpromiso politiko garrantzitsuak lortu dituzte. Gainera, gai honetaz idatzi duen argitalpena izango dugu: Ecología Política (Miquel Ortega (Barcelona . Unibertsitatea )) (Bartzelonako Unibertsitatea Autonomoari eta Icaria argitaletxeari lotuta). Bestalde, euskal ikertzaileek kontzeptua bertako testuinguruan jarriko dute.
Gas eta petrolio konpainien eragin bortitzak sufritzen dituzten nazioetako akademikoek eta ekintzaileek parte hartuko dute. Azken urteotan elkarrekin lan egin dugu:
- Juan Carlos Llanos (Ambio Chaco, Bolivia)
- Alexandra Almeida (Acción Ecológica. - Ekuador)
- Asume Osuoka (Social Action - Nigeria)
Eta hauekin batera Oilwatch (Ivonne Yáñez ), petrolio industriaren eraginei buruzko informazioa eta ahaleginak bateratzeko sortutako erakunde internazionala.
Energi ereduari buruzko hausnarketan adituak izango ditugu: batez ere gure gizartean petrolioak daukan garrantzia (Ivonne Yáñez - Oilwatch , Roberto Bermejo – UPV, Marc Gavaldá – Repsol Mata, ) baina baita alternatibak bezala oker aurkezten direnak aztertzeko ere: energia nuklearra edo bioerregaiak (Daniella Russi (Zientzia Ekonomikoetan doktorea). Horretaz gainera, karbonoa murrizteko aurkeztu diren tresna polemikoek lekua izango dute: karbono isurtegiak eta karbono azoka (Tamra Gilbertson - Durban Group- Transnacional Institute-Amsterdam) bezalakoak. Saio honetan aldaketa klimatikoaren diskurtsoan ahaztutako errealitate batean sakonduko dugu: nazio zordunetan eragina askoz gehiago izango da, haiek gutxiago eragiten duten bitartean. Hau da Karbono Zorra deritzona, zor ekologikoaren atal bat. Energi alternatibak aztertuko dira (Rosa Lago, E.Martxan – UPV-EHU) eta hazkundean oinarritutako eredua kritikatuko da (Jordi Roca (Bartzelonako Unibertsitatea) eta Alejandro Arizkun (Nafarroako Unibertsitate Publikoa)). Hazkunde eredua 'gehiago-ekoiztean', 'gehiago-kontsumitzean' eta 'gehiago (eta handiago) eraikitzean' oinarritzen da eta, beraz, zor ekologikoaren euskarria dugu. Atal honetan ere Greenpeacek estatu mailarako garatutako energia alternatibazko plangintza sartu dugu, bere zuzendari beterazle Juan López Uraldearen eskutik.
Globalizazio ekonomikoan ez dira bakarrik multinazionalak globalki aritzen direnak, baizik eta baita haien gobernuak eta erakunde ekonomiko internazionalak ere. Azken hauek ereduak, merkataritza aske hitzarmenak, pribatizazioa, proiektuak, e.a. inposatzen dituzte, zorra iraunarazten dute eta harrapaketarekin laguntzen dute. Horregatik hain boteretsuak diren enpresa hauetaz gehiago jakin nahi dugu. Europa-Latin Amerika eta Karibeko Bialdeko Sarea (Red Birregional) (Tom Kucharz, kazetaria) eta euskal ikerketa erakundea HEGOA (Juan Hernández Zubizarreta (EHU/UPV) gure artean izango ditugu. Multinazionalak aztertzeko ere, Observatorio de la Deuda en la Globalización (Jesús Carrión eta David Llistar), Amsterdameko Corporate Europe Observatory (Kim Bizzarri) edo OMAL (Observatorio de Multinacionales en America Latina) (Erika González) izango ditugu. Azken hau idazle eta ekintzaile Marc Gavaldárekin batera multinazional espainiarren zabaltzeaz eta bere ondorioez Latinoamerikan arituko dira, batez ere petrolio eta energia enpresetan xedea egiten. Beste eduki bat gure zor ekologikoan gehiagotzeko.
Konferentzia ere bertako osagaiak aztertzeko burutu da eta gure herrietan aurka egiten ditugun azpiegitura erraldoiak eta energia proiektuak globalekin nola egiten duten bat baieztatuko da. Horretarako bertako David Hoyos (UPV-EHU), Iñaki Barcena (Ekologistak Martxan /UPV-EHU) eta Helen Groome (EHNE)), Ladislao Martínezekin batera (Ecologistas en Acción) arituko dira.
